Bijgewerkt: 15 maart 2023
21 december is de kortste dag van het jaar. Het langer worden van de dag heeft niet met onze klok maar met de stand van de zon en de aarde te maken. De daglengte neemt steeds sneller toe maar stopt uiteindelijk weer. Dat is eerder dan je denkt!
Elke dag 2 minuten langer licht
Vanaf 21 december wordt het elke dag 2 minuten langer licht. Dit is echter een gemiddelde want in het begin gaat het nog niet zo snel. Op 22 december komt de zon om 8:47 uur op en gaat om 16:31 uur onder. Een dag later is het slechts enkele seconden langer licht. Terwijl het drie dagen later al een hele minuut langer licht blijft.
Het verlengen van de dagen gaat steeds sneller. In de maanden januari en februari worden de dagen versneld langer, dit kan dagelijks tot wel 4 minuten schelen. Maar vanaf 20 maart gaat het weer langzamer. Rond 20 juni worden de dagen niet meer langer maar komt het verlengen juist tot stilstand.
Langste en kortste dag van het jaar
21 juni is altijd de langste dag van het jaar. Terwijl 21 december juist de kortste dag van het jaar is. Het jaartal speelt hier geen rol in.
Zonsopkomst en zonsondergang
De daglengte wordt gemeten aan de hand van zonsopkomst en zonsondergang. Hieronder vind je de tijdstippen waarop de zon opkomt en weer ondergaat.
- 1 januari: zonsopkomst 8:48 uur, zonsondergang 16:39 uur
- 1 februari: zonsopkomst 8:21 uur, zonsondergang 17:27 uur
- 1 maart: zonsopkomst 7:25 uur, zonsondergang 18:20 uur
- 1 april: zonsopkomst 7:14 uur, zonsondergang 20:14 uur
- 1 mei: zonsopkomst 6:10 uur, zonsondergang 21:05 uur
- 1 juni: zonsopkomst 5:26 uur, zonsondergang 21:51 uur
- 1 juli: zonsopkomst 5:25 uur, zonsondergang 22:03 uur
- 1 augustus: zonsopkomst 6:02 uur, zonsondergang 21:29 uur
- 1 september: zonsopkomst 6:52 uur, zonsondergang 20:26 uur
- 1 oktober: zonsopkomst 7:41 uur, zonsondergang 19:17 uur
- 1 november: zonsopkomst 7:35 uur, zonsondergang 17:11 uur
- 1 december: zonsopkomst 8:26 uur, zonsondergang 16:32 uur
Gedurende zes maanden van het jaar worden de dagen langer. De overige zes maanden worden dagen juist weer korter.
Dit is waarom de dagen langer worden
Het langer worden van de dagen gebeurt natuurlijk niet zomaar. Dit heeft te maken met de rotatie-as van de aarde. In de winter maakt de aarde een grotere baan om de zon. In de zomer heeft deze as juist een kleine hoek.
Wanneer de rotatie-as klein is dan staat de aarde dichterbij de zon. Hierdoor voelt het op aarde niet alleen warmer aan, ook blijft het langer licht. Dat is je reden waarom de dagen na 20 december langer licht blijven.
Overigens is het in de zuidelijke landen warmer, ook in de winter. Dit komt omdat de zon boven de evenaar hoog aan de hemel staat en dus recht naar beneden schijnt. Dit zorgt voor meer warmte. Zuidelijke landen liggen dichterbij de evenaar dan Nederland of België. We moeten het hier bijna altijd met zonlicht doen dat meer van schuinaf schijnt, waardoor het gewoon minder warm is.
Een bijzonder verschijnsel: nachtevening
Twee keer per jaar is het nachtevening. Hierbij staat de zon recht boven de evenaar. Hierdoor is de daglengte overal ter wereld precies gelijk. De dagen dat nachtevening plaatsvindt zijn op 20 maart en 23 september.
Overigens houdt nachtevening niet in dat het tijdstip overal hetzelfde is, het gaat dus puur om de daglengte. Oftewel het aantal uren en minuten dat de zon aan de hemel staat.
Verschil tussen onze klok en de zonnetijd
Voor mensen is het makkelijker om met een (digitale) klok te werken. Om 12:00 uur is het ‘s middags, om 18:00 uur begint de avond. Maar 12:00 uur is niet altijd ‘s middags, want er is ook nog zoiets als zonnetijd. Het moment waarop de zon het hoogst aan de hemel staat noem je de ware middag. Dit kun je alleen meten aan de hand van een zonnewijzer.
Bovenstaande zonnewijzers zijn overigens vaak decoratief bedoeld, maar ze werken ook echt. Dan moet je hem wel in de juiste stand plaatsen.
Wist je trouwens dat de ware middag gedurende het jaar verschuift? Zou je dit in een grafiek plaatsen, dan ziet dit er heel wisselend uit. Dit komt omdat de aarde een schuine as heeft ten opzichte van de zon.
De ware middag loopt dus niet gelijk met onze kloktijd. Dat maakt ook niet zoveel uit, het is veel makkelijker om een echt tijdstip af te spreken dan te zeggen dat je op de ware middag langskomt.
BesteTop5.nl test en beoordeelt producten, diensten en bedrijven. Jouw product/dienst of bedrijf laten beoordelen, of onder de aandacht brengen bij een groot publiek? Neem voor de mogelijkheden contact op.